ҚР – дағы шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту проблемалары

Автор работы: Пользователь скрыл имя, 03 Декабря 2011 в 13:07, курсовая работа

Краткое описание

Халықаралық сыртқы ортаға қатысты бүкіл потенциялды қиындық қазіргі кезде өте белсенді талқылануының себебі, шағын және орта бизнестің тек қана ішкі рынокқа бағдарлануына байланысты бәсекелік қабілеттің төмендігінде. Сондықтан егер біздің еліміз БСҰ – ына кірсе, онда осы сектордың елімізде экономикамызды әртараптандыруға мүмкіндігі болмай қалады. Осыған орай осы әлемдік ұйымға кірер алдында осы сектордың бәсекелік қабілеттерін жоғарлатуға бағытталған. Дамыту жолдарын зерттеу жоғарыда аталғандай, осы зерттеу жұмысының тақырыбының өзектілігін баянды етеді.

Содержание работы

Кіріспе...........................................................................................

1.тарау. Өтпелі кезең жағдайында шағын және орта бизнесті дамытудың объективті қажеттілігін...........................
1.1 Шағын және орта бизнес түсінігі........................................
1.2 Қазақстан экономикасындағы шағын және орта бизнестің рөлі ............................................................................
1.3 Шағын және орта бизнесті дамытудағы нарықтық экономикалы елдердің тәжірибесі
2. тарау. ҚР шағын және орта бизнестің даму тенденциялары .............................................................................
2.1.ҚР – дағы шағын және орта бизнестің жағдайы.............
2.2. «Сұлтан» ЖШС – тің қазіргі жағдайы (сандық талдау)............................................................................................
3.тарау. ҚР – дағы шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту проблемалары................................................................................
3.1. «Сұлтан» ЖШС мысалдағы дағдарысқа қарсы басқару...........................................................................................
3.2.ҚР – дағы шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту проблемалары мен оларды шешу жолдары............................
Қорытынды....................................................................................
Қолданылған әдебиеттер.............................................................

Содержимое работы - 1 файл

Султан2.doc

— 945.00 Кб (Скачать файл)
 

     Көріп  отырғанымыздай  кіші бизнес субъектілерінің  ұсынысындағы  сауданың алатын сапалық  үлесі ең жоғары болып тұр.  Екінші орында өндіріс секторы – 23,1% , ал үшінші сервис секторы - 19,5%. Төртінші орында қоғамдық тағамдандыру 11,3% - бен алады.

     Сапалар бойынша инвесторлардыуң артықшылық беруіне келетін болсақ, инвесторлар  қазіргі  таңда шағын  бизнес секторы  бойынша өндіріске капитал салымын  жасағанды қалайды. 2.1.2. кесте бойынша  ол өндіріс секторына инвесторлардың артықшылық беруі  29,4% - да пайыз құрады.  Мұндай тендецияның   қалыптасуы біздің пікіріміз  бойынша ақша массасының тез өсуі  мен экономикадағы сапаны инвестициялық  объектілер мен жобалардың тапшылығымен байлынысты.  Сондай-ақ сауда секторы бойынша  қазіргі кезде бәсекелестік  өте күшті және рентабелділік төмен, сол

_______________________________________________

14,15 Панорама № 14,   9.апреля, 2004 год - 12 стр.

себепті  бірінші орында болып келген сауда  секторына  инвестициалау қазіргі 

кезде төмендеп,  шағын бизнестегі инвестиция  тарту бойынша сауда 3-ші орынға түсіп қалып отыр. Инвестиция тарту бойынша шағын бизнес секторында 2-ші орында Сервис секторы ашады.  Көптеген дамыған елдердің көпжылдық тәжірибесі көрсетіп  отырғандай экономика  дамыған сайын,  оның басым бөлігін қызмет көрсету сапасы ала бастайды. Статистикалық қорытындыларға сәйкес мұндай тендеция бізде де орын  алып келе жатыр, инвестициялық тартымдылығы жағынан өткен жыл  бойынша 3-ші орынға сауда секторымен қоғамдық тағамдандыру бөлісіп тұр.

     2006 ж. 1 қаңтарындағы мәліметтер бойынша тіркелген шағын бизнес субъектілерінің саны бойынша 1-ші орынға Алматы қаласы алады. Осы кезде Алматы қаласында 45512 кіші кәсіпорындар тіркелген.  Алматы қаласы бойынша шағын бизнесте  жұмысбастылардың саны 174435 адам болды. Бұл өткен жылмен салыстырғанда 13%-ға көп. Егер 1998 ж. Алматы қаласы бойынша шағын бизнесте 80 мың адам жұмыс басты болса, 2005ж. осы сектордағы  жұмыс бастылар саны 175 мыңға жетті. Ал жаңа жұмыс орындарының саны  95 мыңды  құрады. Оңтүстік Астанада баршыға 42 мың кәсіпорындар тіркелген. Олардың 27677 нақты әрекет етеді. 20602 жеке кәсіпкер тіркелді. Бұл 2003 жылдың ұқсас периодымен салыстырғанда 48 %-ғы  көп. Жалпы Алматы қаласы бойынша кіші бизнес қазынаға 30 млрд теңге түсім түсірген. Бұл қашанда бюджет бойынша шығындарын жабады. 

     Сондай-ақ шағын кәсіпорындардың тіркелуінің  көптігі Астанада, Оңтүстік Қазақстан  облысында, шығыс Қазақстан, Қарағанды  және Павлодар  облыстарында бақыланады.

     Ал  өткен жыл бойынша шығыс кәсіпорындарында ең аз тіркелуі батыс- қазақстан, солтүстік – қазақстан, Қызылорда, Атырау және Маңғыстау облыстарында болды. Статистика көрсетіп отырғандай тіркелген шағын кәсіпорндар көбінесе өнеркәсіптік базасы және сауда-делдалдық қызмет дамыған аймақтарда шоғырланған. Оны біз келесі кестеден көре аламыз (2.1.3 кесте): Шағын бизнес кәсіпорындарының саны.16 

  Барлық  тіркелген

қожалықтар

Олардан әрекет етушілердің саны
           барлығы  
бірлік Бар/на % бірлік үлесі бірлік  үлесі
1 Республика  бойынша 132308 100,0 94696 100,00 46745 100,00
2 Ақмола облысы 4365 3,3 3523 3,7 2174 4,7
3 Ақтөбе облысы 4921 3,7 3787 4,0 1520 3,3
4 Алматы облысы 5844 4,4 4673 4,9 3181 6,8
5  Атырау облысы  3385 2,6 2911 3,1 1044 2,2
6 Шығыс Қазақстан 8971 6,8 6282 6,6 3674 7,9
7 Жамбыл облысы 4027 3,0 2817 3,0 1131 2,4
8 Батыс Қазақстан  облысы 2848 2,2 2389 2,5 1296 2,8
9 Қарағанды облысы 8590 6,5 6585 7,0 2849 6,1
10 Қостанай облысы 5336 4,0 4038 4,3 1981 4,2
11 Қызылорда облысы 2593 2,0 2157 2,3 1269 2,7
12 Маңғыстау облысы 3639 2,8 2922 3,1 1270 2,7
13 Павлодар облысы 6549 4,9 5009 5,3 2832 6,1
14 Сол.т Қазақстан  облысы 3055 2,3 2470 2,6 1238 2,6
15 Оңт.т Қазақстан  облысы 11971 9,0 7737 8,2 3180 6,8
16 Астана қаласы 10082 7,6 8646 9,1 4582 9,8
17 Алматы қаласы 46132 34,9 28750 30,3 13524 28,9

     Статистикалық тіркегіш деректерінде республика бойынша 2005 ж. Ақпан айының 1-ші жұлдызына дейін бизнеспен айналысытанын 132,3% мыңнан астам шағын кәсіпорын тіркелген бұл көрсеткіш өтен жылғы осы кезеңдегі деңгейден 11,8% –ға жоғары. Тіркелген кәсіпорынның  71,6% –ға жақыны жұмыс ісьтейтін (экономикалық жүзеге асырған немесе жүзеге асыра алатын ) кәсіпорындар. Осы кәсәпорындардың жұмыс істемейтін кәсіпрындар қатарын құрайды. Белсенді жұмыс істейтін кәсіпорындырдың көпшілігі(42%)  саудаға автомобильді, тұрмыстық және жеке бас мүліктерін жөндейтін салаларға, өнеркәсіп саласына (12,7%) және  жылжымайтын мүліктер мен аперацияларға жасауға жолдау тұтынушыларға көрсететін көрсететін  сапаларға (13,2%) тиесілі.

          Өткен жылдың оны кезеңмен  салыстырғанда, Алматы (34, 3%), Оңтүстік Қазақстан (22,4%), батыс Қазақстан (18,7%) және шығыс Қазақстан (16,8%) облыстарында және Алматы (15,6%) қаласында белсенді жұмыс істемейтін кәсіпорындар саны қарқынды өскені байқалады.

     Республиканың шағын бизнес кәсіпорындар 2004ж. 1 ақпанға есептелген дерек бойынша 478,5 мың адам жұмыспен қамтылған, бұл көрсеткіш өткен жылдың осы кезеңіндегі 5,8 %-ға артты. Есептелген дерек бойынша 2005 ж. қаңтар айында өткізілген. өнімнен түскен табыс 48651,3 млн теңге болды, бұл көрсеткіш өткен жылдың өткен  жылдың осы кезеніңдегіден 10,9%-ға жоғары .

     Ауылшаруашылық  саласында шағын бизнес жағдайы  шаруа қожалықтарының өркендеуімен сипатталады. Республика юойынша 2005 ж. ақпан айының 1-ші жұлдызына дейін 149,8 мыңнан астам шаруа (фермер) қожағылы тіркелген. Оның 81,2%- дан астамы экономикалық қызметтері белсенді түде іске асыруда. Шаруа қожалықтарында малдары бойынша, немесе егін алқаптарын пайдаланатын болса, онда мұндй қожалықтар жұмыс істемеейтін шаруа қожалықтар қатарына іледі.шаруа қожалықтары туралы деректер әр облысқа жеке-жеке есептеу арқылы беріліп отыр.

     Жалпы тіркелген шаруа қожалықтары  мен оларда жұмыс істемейтін адамдардың саны келесі аймақтық кескін бойынша  құрылған кестеден құруға болады (2.1.4 кесте):

     Шаруа қожалықтары мен олардағы жұмыс бастылар.

  Барлық  тіркелген

қожалықтар

Олардан әрекет етушілердің саны Әрекет  ететін

қожалықтарда  жұмбастылар

бірлік Барлығына % - да бірлік үлесі Адам  үлесі
1 Республика  бойынша 149830 100,00 121730 100,00 371890 100,00
2 Ақмола облысы 4455 2,97 2805 2,30 10540 2,83
3 Ақтөбе облысы 4587 3,06 3273 2,69 9179 2,47
4 Алматы облысы 39195 26,16 31744 20,08 96800 26,03
5  Атырау облысы  1466 0,98 1039 0,85 2261 0,61
6 Шығыс Қазақстан 13029 8,70 12218 10,04 35338 9,50
7 Жамбыл облысы 10641 7,10 8009 6,58 26700 7,18
8 Батыс Қазақстан  облысы 3748 2,50 2799 2,30 9557 2,57
9 Қарағанды облысы 5540 3,70 4690 3,85 18350 4,93
10 Қостанай облысы 7887 5,26 4170 3,43 10250 2,76
11 Қызылорда облысы 1792 1,20 728 0,60 3334 0,90
12 Маңғыстау облысы 727 0,48 345 0,28 660 0,18
13 Павлодар облысы 3526 2,35 2294 1,88 7850 2,11
14 Сол.т Қазақстан  облысы 6050 4,04 4630 3,80 13000 3,50
15 Оңт.т Қазақстан  облысы 47115 31,45 42974 35,30 128025 34,43
16 Астана қаласы 25 0,02 3 0,00 4 0,00
17 Алматы қаласы 52 0,03 9 0,01 42 0,01
 

        Қазақстандағы қазіргі таңда   кіші және орта бизнестің жағдайы  дамыған мемлекеттермен салыстырғанда  нашарлау болып табылады. Себебі, кіші және орта бизнестің дамуындағы  кедергілер өте көп. Бұл кедергілер  мемлекеттің саясатымен рыноктың инфрақұрылымының жетілмегендігінен./4/

      Қазіргі таңда шағын кәсіпкерлік жаңа даму сатысында. Осы секторларға  елеулі үлкен қаражаттар инвестициялануда. Бірақ бұл инвестициялау ассиметриялы болып отыр. Капитал салымдары  көбінесе осы сектор бойынша, яғни кіші және орта кәсіпкерлік сферасында сауда саласына және сервиспен шағын және қызмет көрсету бағыттары бойынша жүзеге асырылуда. Оның себебі, шағын және орта бизнестің осы сфераларында инвестициялы ақталу мерзімі  қысқалау және бұл сфераларда өтемпаздықты көтеретін айналым қажаттары  көп болғандықтан.

      Сондай-ақ біздің еліміздегі кіші және орта кәсіпкерлік  секторында инновациялық қызметті жүзеге асыру дамымаған. Жалпы инновациялық қызмет айналысатын  венчурлық кәсіпорындар біздің елімізде жоқтың қасы. Бірақ болашақта мемлекеттің  жүргізіп жатқан ұлттық экономиканы диферсификациялау мен модернизациялау юойынша қабылданған тұрлі бағдармалар мен жүргізіліп жатқан саясатына байланысты мұндай кәсәпорындар көбейді деген үміт бар. Ал мұндай кәсіпорындар үшін кіші бизнес субъектісі болуы тиімді, себебі, венчурлық кәсіпорындар сыртқы  орталық  түрлі өзгерістеріне  тез бейімделеді.

      Жоғарыда  жасалған талдау келесі  тендецияларды  көрсетеді:

    1. Белсене жұмыс істейтін кәсәпорындардың аз үлесі кезінде шағын кәсіпкерлік объектілерінің тұрақты сандық өсуі;
    2. Сауда мен қызмет көрсету сферасында шағын кәсіпкерлік объектілерінің шоғырлануы;
    3. Мемлекеттік органдармен өзара әрекеттесу мен салық салуды, несиелеудің шешілмеген проблемалары;
    4. Үлкен қаржылық мүмкіндіктері бар адамдардың осы секторға инвестициялауды жүзеге асыра бастауы;
    5. Шағын бизнеспен орта кәсіпкерлікті мемлекеттік қолданудың тиімсіздігі /5/

      «Сұлтан»  жауапкершілігі шектеулі серіктестігі 1995 жылы 13-ші наурызда Алматы облысы Сарқан қаласында құрылды. Серіктестікті  құрушы құрылтайшылар Қазақстан республикасының азаматтары – жеке тұлғалы болып табылады. Құрылтайшылар құрамы үш жеке тұлғадан тұрады. Серіктесттік «Тұлпар» ауылшаруашылық өндірістік кооперативнің қайта құрылуы  негізінде пайда болады.

      1998 жылы 28-ші ақпанда «Сұлтан» жауапкершілігі шектеулі серіктестік болып өзгертілді.

      «Сұлтан»  ЖШС-ның қызметінің пәні және мақсаттары .

      «Сұлтан»  ЖШС-ның негізгі мақсаты бәсекеге қабілеті жоғары сапалы, халық тұтынуындағы қажетті өнімдер өндіру. Сондай-ақ шикізат түріндегі ауылшаруашылығы өнімдері тиімді әрі пайдалы мүмкіндіктерін өткізу.

      Бұл негізгі   мақсатқа жету үшін серіктестік  келесідей қызметтерге негізделеді.

  • Ауыл шаруашылығы өнімдерін шығару, өндіру;
  • Ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу;
  • Ауыл шаруашылығы өнімдерін дайындау;
  • Ауыл шаруашылығы өнімдерін өткізу;
  • Наубайханалық өндіріс;
  • Ет – сүт және май өнімдерін өндіру мен өңдеу;
  • Қоғамдық тамақтану, қонақүй пунктерін ұйымдастыру және тағы да басқа ойын және шоу бизнес қызметтеріне басқа қызметтерді жүзеге асыруға мүмкіндігі бар.

      Бұл қызметтер арқылы серіктесттік халықтың, аймақтық мекемелер мен ұйымдардың қажеттілігі қанағаттандыру; жаңа жұмыс орындарын және әлеуметтік мәселелерді шешуге мақсат құрып ықпал жасайды.

      Жалпы өазіргі күнде «Сұлтан» ЖШС-ның  негізгі қызметі ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіруге және өткізуге негізделген. Осы негізгі қызметті серіктесттіктің 94%  табысының көзі болып табылады.

      2005 жылдан бастап «Сұлтан» ЖШС-ның өз қызметін жетілдіруге тырысуда. Бұған серіктесттік  жанынан Туркия компаниясымен бірлесіп диірмен құруды айтуға болады.

      Жалпы серіктестіктің қызметін ұйымдастыру  келесі кестеде көрсетілген 2.1.5 кесте:  2005 жылғы серіктестік қызметін ұйымдастыру

Қызмет  түрлері Қызмет  түсімдері (мың. т г) Үлесі                %
1 тоқсан 2 тоқсан 3 тоқсан барлығы
Ауыл  шаруашылығы өнімдерін өндіру

Барлығы:

3660669 1434272 1091755 618696 100
Соның ішінде:

Өсімдік шаруашылығы

1496390 556089 639702 444223 62
Мал шаруашылығы 2164279 878183 452053 1742473 38

Информация о работе ҚР – дағы шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту проблемалары