Қаланың жарнамаларын жасаудың тарихи деректері және теориялық негізідері

7) заңды тұлғаның зияткерлiк қызметiнiң және соған теңестiрiлген даралау құралдарының, өнiмнiң, орындалған жұмыстардың немесе көрсетiлетiн қызметтiң нәтижелерiне берiлетiн айрықша құқықтарға;

8) мемлекеттiк нышандарды (елтаңба, жалау, гимн), сондай-ақ халықаралық ұйымдардың нышандарын пайдалану құқықтарына;

9) ресми тануға, медальдар, жүлделер, дипломдар және  өзге де наградалар алуға; 

10) өнiмнiң толық топтамасын, егер ол топтаманың бiр бөлiгi болып табылса, сатып алу тәсiлдерi туралы ақпарат ұсынуға;  

11) зерттеулер  мен сынақтар нәтижелерiне, ғылыми терминдерге, техникалық, ғылыми және өзге де жарияланымдардан алынатын дәйек-сөздерге;

12) басқа адамдардың  өнеркәсiптiк немесе сауда қызметiнiң, жеке немесе заңды тұлғаның беделiн түсiретiн кәсiпкерлiк қызметте жүзеге асырылатын тауарлар (жұмыстар, көрсетiлетiн қызметтер) туралы ұйғарымдарға;

2010.19.03. № 258-ІV ҚР Заңымен 13) тармақша өзгертілді (бұр.ред.қара)

13) негiздiлiгi асыра көрсетiлген түрiнде берiлмеуге тиiс статистикалық ақпаратқа;

14) тауарлар (жұмыстар, көрсетiлетiн қызметтер) жасаушының, сатушының немесе оларды жарнамалайтын адамдардың мәртебесiне немесе құзыреттiлiк деңгейiне қатысты шындыққа сай келмейтiн мәлiметтерi бар жарнама дәйексiз жарнама болып табылады.

3. Мыналар: 

1) жеке тұлғалардың  нәсiлiне, ұлтына, тiлiне, кәсiбiне, әлеуметтiк жағдайына, жасына, жынысына, дiни, саяси және өзге де нанымына қатысты қорлайтын сөздердi, теңеулердi, бейнелердi пайдалану арқылы жалпыға бiрдей қабылданған iзгілік пен мораль нормаларын бұзатын мәтiндiк, көрiнiстi, дыбыстық ақпаратты қамтитын;

2) ұлттық немесе  әлемдiк игiлiк болып табылатын өнер, мәдениет объектiлеріне, тарих ескерткіштерiне нұқсан келтiретiн;

3) Қазақстан  Республикасының мемлекеттiк нышандарына, ұлттық валютасына немесе шетел валютасына, дiни нышандарға нұқсан келтiретiн жарнама әдепсiз жарнама болып табылады.

4. Жарнама берушiнiң (жарнама жасаушы, жарнама таратушы) жарнама тұтынушыны қасақана жаңылыстыратын, жарнамалау көмегiмен берiлетiн жарнамасы көрiнеу жалған жарнама болып табылады.

5. Радио, теле, бейне, дыбыс және кино өнiмдерiнде, сондай-ақ өзге де өнiмдерде, соның iшiнде арнаулы бейнеқосылғыларды, қосарланған дыбыс жазбаларын пайдалану арқылы және өзге де тәсiлдермен тұтынушының қабылдауына, түйсiгiне аңдаусыз әсер ететiн жарнама жасырын жарнама болып табылады.

6. Жөнсiз жарнамаға тыйым салынады. 

  
 

8-бап. Теле және радиобағдарламалардағы жарнама

1. Жарнама сипатындағы  хабарламалар мен материалдарға мамандандырылмаған теле және радиобағдарламалардағы жарнама, жүгiртпе жолды қоспағанда, тәулiк iшiнде берiлетiн хабарлардың жалпы көлемiнiң жиырма процентiнен аспауға тиiс.

Жарнама беру кезiнде оның дыбысы берiп отырған бағдарлама дыбысынан жоғары болмауға тиiс.

2. Жарнаманы  қосарластыру түрiнде, соның iшiнде жүгiртпе жол тәсiлiмен пайдалану кезiнде оның көлемi кадр аумағының жетi жарым процентiнен аспауға және телехабарлардағы мәтiндiк немесе ақпараттық материалды бұзбауға тиiс.

3. Ресми хабарларды, Қазақстан Республикасының Президентiне және өкiлдi органдардың депутаттығына кандидаттардың сөздерiн, бiлiм беру және дiни хабарлар берілімдерiн, сондай-ақ балалар мен жасөспiрiмдерге арналған жарнамаларды қоспағанда, балалар бағдарламалары көрсетілімдерiн жарнамамен, соның ішінде жүгiртпе жол әдiсiмен де бөлiп жiберуге тыйым салынады.

4. Ұлттық аза  тұту күндерiнде электрондық бұқаралық ақпарат құралдарындағы жарнамаға тыйым салынады.

9-бап. Мерзiмдi баспасөз басылымдарындағы жарнама  

Мерзiмдi баспасөз басылымдары жарнама объектiлерiн, оның тақырыбын дербес анықтайды.  

Жазылым арқылы тарайтын баспасөз құралдары жазылым  шарттарында басылымның тақырыптық бағыттамасын көрсетуге мiндеттi. 

  
 

10-бап. Кино, бейне  және анықтамалық қызмет көрсетудегi жарнама  

1. Сериялар арасындағы  үзiлiстердi қоспағанда, кино және бейне қызмет көрсетудегi фильмнің қойылымын жарнамамен бөлiп жiберуге тыйым салынады.  
 

2. Анықтамалық  қызмет көрсету кезiнде жарнама сұратылған ақпарат хабарланғаннан кейiн ғана берiледi.  
 

3. Ақылы анықтамалық  компьютерлiк және өзге де қызмет көрсету кезiнде жарнама клиенттiң келiсуiмен ғана таратылады. Мұндай жарнаманың құны сұратылған ақпараттың құнына кiрмеуге тиiс. 

  
 

11-бап. Сыртқы (көрнекi) жарнама  

2007.19.06  № 264-III ҚР Заңымен  1 тармақ  жаңа редакцияда (бұр. ред. қара) 

1. Сыртқы (көрнекі)  жарнаманы орналастыру плакаттар,  стенділер, жарық беруші табло,  билбордтар, транспаранттар, афишалар  түрінде және осы баптың 2-7-тармақтарында көзделген тәртіпте өзге де тәсілдермен жүзеге асырылады. 

Сауда (дәріханаларды қоса алғанда), қоғамдық тамақтандыру, тұрмыстық қызмет көрсету саласындағы кәсіпорындардың жайма сөрелерін (терезелерін) безендіру, сыртқы және есікке ілінетін маңдайшалары мен плакаттары, ішкі безендірілуі, егер бұл безендіру осы кәсіпорында сатылатын тауарлар мен көрсетілетін қызметтер туралы жарнамалық ақпаратты қамтыса, сыртқы (көрнекі) жарнама объектілері болып табылмайды. 

Сыртқы (көрнекі) жарнама жолдардың көліктік-пайдалану  сапасын төмендетпеуге, көлік құралдарының қозғалыс қауіпсіздігі және қоршаған ортаны қорғау талаптарын бұзбауға, жол белгілеріне және сілтемелеріне ұқсас болмауға, олардың көрінуін немесе қабылдау тиімділігін нашарлатпауға, жол пайдаланушылардың көздерін қарықтырмауға тиіс.  
 

2. Сыртқы (көрнекi) жарнама объектiсiн орналастыруға:  

1) ортақ пайдаланудағы  автомобиль жолдарының бөлiнген мәселелерi жөнiндегi уәкiлеттi орган Қазақстан Республикасының заңдарында сәйкес берiлетiн рұқсат болған жағдайда жол берiледi.  

2007.19.06  № 264-III ҚР Заңымен  2) тармақша   жаңа редакцияда (бұр. ред. қара) 

2) елді мекендерде  сыртқы (көрнекі) жарнаманың объектілерін  орналастырудың Қазақстан Республикасының  Үкіметі бекіткен ережелеріне  сәйкес жергілікті атқарушы орган  беретін рұқсат болған жағдайда жол беріледі. 
 

3. Сыртқы (көрнекі)  жарнаманы орналастырғаны үшін  Қазақстан Республикасының салық  заңдарында белгіленген тәртіпте  және мөлшерде төлемақы алынады. 
 

4. Осы баптың 2-тармағында айқындалған уәкiлеттi органдар Қазақстан Республикасының салық заңдарында белгiленген тәртiппен берiлген рұқсат құжаттары туралы мәлiметтердi салық қызметi органдарына тапсыруға мiндеттi.  
 

5. Тарих пен  мәдениет ескерткiштерi, ғибадат ету объектiлерi аумағында, сондай-ақ ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда сыртқы (көрнекi) жарнаманы орналастыруға тыйым салынады.  
 

2007.19.06  № 264-III ҚР Заңымен  6 тармақ    өзгертілді (бұр. ред. қара) 

6. Осы баптың 2-тармағында айқындалған уәкілетті  органдар  өтiнiштi алғаннан кейiн он күннiң iшiнде сыртқы (көрнекi) жарнама объектiлерiн орналастыруға рұқсат беруге не оны орналастырудан негiздi түрде бас тарта отырып жазбаша жауап қайтаруға мiндеттi.  
 

7. Сыртқы (көрнекi) жарнаманы орналастыру сыртқы (көрнекi) жарнаманы орналастыру объектiлерiнiң меншiк иелерiмен немесе, егер заңдарда немесе шартта өзгеше көзделмесе, сыртқы (көрнекi) жарнаманы орналастыру объектiлерiне өзге де заттық құқықтарға ие адамдармен жасалған шарттың негiзiнде жүзеге асырылады.  

Сыртқы (көрнекi) жарнаманы жекеше меншiк объектiлерiнде орналастыру жөнiндегi көрсетiлетiн қызметке тұрақты мемлекеттiк бағалар (тарифтер) белгiлеуге тыйым салынады. 

  
 

12-бап. Көлiк құралдарындағы жарнама  

Көлiк құралдарында жарнама тарату, орналастыру жол қозғалысы қауiпсiздiгiнiң ережелерi сақтала отырып, көлiк құралдарының меншiк иелерiмен және егер заңда немесе шартта осы мүлiкке өзге де заттық құқықтарға ие тұлғаларға қатысты өзгеше көзделмесе, көлiк құралдарына өзге де заттық құқықтарға ие тұлғалармен жасалған шарттардың негiзiнде жүзеге асырылады. 

  
 

2006.07.07. № 171-III ҚР Заңымен 13-бап жаңа редакцияда (бұр. ред. қара) ; 2007.19.06  № 264-III ҚР Заңымен   тақырып толықтырылды (бұр. ред. қара); 2009.16.07 № 186- IV ҚР Заңымен 13-бап өзгертілді (бұр.ред.қара) 

13-бап. Жекелеген өнім түрлерін  жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) жарнамалау ерекшеліктерi 

2007.19.06  № 264-III ҚР Заңымен 1- тармақ  жаңа редакцияда  (бұр. ред. қара) 

1. Mыналарды: 

1) этил спиртін  және алкоголь өнімін; 

2) ана сүтін  алмастырушыларды; 

3) Қазақстан  Республикасында сертификаттаудан  өтпеген, міндетті сертификаттауға жататын тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді); 

4) темекі және  темекі бұйымдарын; 

5) алкоголь өніміне,  темекі және темекі бұйымдарына  сұраныс пен қызығушылықты ынталандыруға  бағытталған әр түрлі іс-шаралар, соның ішінде ұтыстар, лотореялар ойнату нысанында жарнамалауға тыйым салынады.»;  

2007.19.06  № 264-III ҚР Заңымен  1-1- тармақпен  толықтырылды   

1-1. Географиялық көрсеткіштерді және фирмалық атауларды қоспағанда, алкоголь өнімін, темекі және темекі бұйымын тікелей немесе жанама ұсынатын, алкоголь өнімінің, темекі және темекі бұйымының атауы ретінде белгілі болған тауар белгісінің элементтерін немесе атауын пайдалана отырып, тауарларды (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді) жарнамалауға тыйым салынады. 

2. 2007.19.06  №  264-III ҚР Заңымен   алып тасталды  (бұр. ред. қара) 

3. Медициналық  қызметтерді, профилактиканың, диагностиканың, емдеудің және медициналық оңалтудың  әдістері мен құралдарын, дәрілік заттарды, медициналық техника мен медициналық мақсаттағы бұйымдарды, тағамға биология­лық белсенді қоспаларды жарнамалаудың ерекшеліктері Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы заңнамасымен реттеледі. 

4. 2009.16.07 № 186-IV ҚР Заңымен алып тасталды (бұр.ред.қара) 

5. Қызметтік  қаруды, сондай-ақ экспорты мен  импорты Қазақстан Республикасының  заңнамасына сәйкес жүргізілетін  қару-жарақты, әскери техниканы  және қосарлы мақсаттағы өнімдерді  жарнамалауға арнаулы басылымдарда ғана, сондай-ақ мамандандырылған көрмелерде немесе сату жәрмеңкелерінде жол беріледі. Аталған жарнама әскери және арнаулы қаруды, қару-жарақты, әскери техниканы жасау технологиясын, қолдану тәсілдерін тікелей немесе жанама түрде ашып көрсетпеуге тиіс.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

  Жарнама

Жарнама - бұл қызметке және тағы басқалар кез келген түрде фирмаға, бренд, тауар туралы кез келген заңды немесе дұрыс емес құралдар көмегiмен туындалатын мәлiмет жарнама деп айтуға болады - бұл коммуникацияның формасы.

   Жарнамалар  ұғымда бастапқы белгiсiз тұлғалар  үшiн арналу көрсетiлдi. Бұл бiрақ  дұрыс емес. Бұл интернет-нарық  сегмент бөлiмде әңгiмеленедi. Жарнамалық  мәлiмет тұрғынның нақтылы тобы  үшiн арнауы керек, яғни коммуникацияның  бұқаралық құбылыс болу.

Жарнаманың  функциялары:

Жарнама бiрнеше негiзгi функцияларды орындайды: 

негізгі функциялары: 

-эканомикалық (утилитарлы) – бұл сауда көлемін көбейтіп, кірісті арттыру. 

-ақпараттық  шығарушылар – бұл белгілі  бір тауарлар жайлы толық ақпарат  беру. 

-маркетингтік (коммерциялық) – тауардың сауда нарығында  жылжуына себеп болады. 

-қатынасты (идеологиялық) – бұқараға назар аудартады. 

-тәрбиелі (ұйымдастырулы)  – жарнаманың бұқара санасына  әсер етуі. 

-мәдениетті – эстетикалық қанағаттанушылықты толықтырады. 

Жарнама мақсаты: 

-сауда нарығын  кеңейту 

-бұқараға тауар жайлы хабарлау 

-фирманың атағын, тауар белгісін қалыптастыру  және ұйымдастыру 

-тауардың пайдалылығы  мен артықшылығын хабарлау 

-қарсыластарға тойтарыс бере алу. 

Сонымен, жарнама  – бұл ой, және де оны пайдаланушыға жеткізе білу шарт.